Poznaj Mstów

 

    

Mstów (do 1952 gmina Wancerzów ) - gmina wiejska w województwie śląskim, 

w powiecie częstochowskim. W latach 1975-1998 gmina położona była 

w województwie częstochowskim.

Mstów - miejscowość położona nad Wartą na Wyżynie Krakowsko –Częstochowskiej, w województwie śląskim , w powiecie częstochowskim. To jedna z najstarszych miejscowości regionu. Pierwsze wzmianki o wiosce Mstów pochodzą z 1144 r. Jan Długosz napisał wówczas, że Piotr Własta ufundował kościół we wsi Mstowo. Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1193 r. Była to wówczas wieś należąca do kanoników laterańskich na Piasku we Wrocławiu. W 1212 r. odbył się tutaj zwołany przez Henryka Kietlicza zjazd biskupów. W 1220 r. ufundowano warowny klasztor. W latach 1241, 1260 i 1266 wioska była niszczona przez najazdy tatarskie. W 1279 r. Mstów otrzymał prawa miejskie. Było to prywatne miasto należące do klasztoru. W 1655 r, miasto zniszczyli Szwedzi, a w 1709 r. Rosjanie. W 1793 r.  znalazł się w pruskim zaborze, od 1807 r. w Księstwie Warszawskim, a od 1815 r. w Królestwie Polskim. Podczas powstania styczniowego w 1865 r. miasto wystawiło oddział powstańczy, który w 1867 r. rozbił w bezpośrednim ataku kompanię rosyjskiej piechoty. W 1870 r. władze carskie pozbawiły Mstów praw miejskich. W 1879 r. wioskę zniszczył wielki pożar. Podczas I wojny światowej w pobliżu wioski przebiegała linia frontu. Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1939 r. Mstów zajęły wojska niemieckie, a w styczniu 1945 r. wojska sowieckie.
 

 

Obecnie Mstów jest siedzibą samorządu gminnego. Mstowski rynek ma zachowany układ urbanistyczny z okresu lokacji miasta. Z narożników rynku promieniście odchodzą ulice. Przy skwerze na rynku stoi pomnik Adama Mickiewicza, a na ścianie Gminnego Ośrodka Kultury umieszczona jest kamienna tablica poświęcona Tadeuszowi Kościuszce.

 

 

Walory turystyczne

Gmina Mstów w obecnym kształcie terytorialnym powołana została uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach 6 czerwca 1972 r. Rozciąga się na około 120 km kwadratowych.

Jej terytorium zamieszkuje ponad 10 tysięcy osób. Na terenie gminy funkcjonuje 18 sołectw. Na jej terenie położone są następujące miejscowości: Brzyszów, Cegielnia, Gąszczyk, Jaskrów, Jaźwiny, Kłobukowice, Kobyłczyce, Krasice, Kuchary, Kuśmierki, Latosówka, Łuszczyn, Mstów, Małusy Małe, Małusy Wielkie, Mokrzesz, Pniaki Mokrzeskie, Siedlec, Srocko, Rajsko, Wancerzów i Zawada.

Gmina Mstów, położona na północny wschód od Częstochowy, należy dziś administracyjnie do województwa śląskiego, w skład którego wchodziła centralna i północna część Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej czyli wyżyn: Częstochowska i Wieluńska. Charakterystycznym elementem krajobrazu Wyżyny Częstochowskiej są wzgórza wapienne, często ukształtowane w postaci malowniczych skalic, kop, iglic, kominów i grzebieni skalnych. Zespoły skałek możemy obserwować także na terenie gminy Mstów, której około 60% należy do Jurajskiego Parku Krajobrazowego, bądź stanowi jego bezpośrednią otulinę.

Poszczególne zespoły skalne lub pojedyncze wzniesienia z terenu Jurajskiego Parku Krajobrazowego, poprzecinane są zapiaszczonymi, bezwodnymi dolinami, bądź stosunkowo nielicznymi tu potokami i rzekami. Rzeka Warta rozcina płytę jurajską na wschód od Częstochowy. Przełom Warty w okolicy Mstowa jest jednym z największych rozcięć erozyjnych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej.

Warunki mikroklimatyczne panujące na obszarze regionu częstochowskiego, określane są przeważnie jako dobre, a okolice Mstowa prezentują się pod tym względem bardzo dobrze.
W okolicach Mstowa występuje interesujące zjawisko leśne, zwane grądem, z dużym udziałem lipy szerokolistnej, która ma tu najdalej na północ wysunięte stanowisko na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Grąd to las liściasty z wielogatunkowym drzewostanem, którego fragmenty spotyka się na zboczach odsłoniętych i silniej oświetlonych, w sąsiedztwie zbiorowisk bukowych. Piękne walory krajobrazowe to jeden z największych atutów tej okolicy.

Tereny rekreacyjne nad Wartą

Prawie 5 hektarów terenu we Mstowie - od budynku Urzędu Gminy, poprzez rejon przełomu Warty w okolicy Skały Miłości aż do zbiornika wodnego Tasarki - to miejsce wypoczynku mieszkańców gminy Mstów. Można grać w piłkę nożną, ręczną i siatkówkę na boisku ze sztuczną nawierzchnią za budynkiem Urzędu Gminy. Przełom Warty oraz panoramę Mstowa i Wancerzowa można bezpiecznie oglądać z platform widokowych. Tu wznosi się sławna w całym regionie Skała Miłości. Według podań Skała Miłości to zaklęta para zakochanych, a źródło bijące u jej stóp posiada  właściwości lecznicze. Jest leśna ścieżka zdrowia, place zabaw dla dzieci i zbiornik wodny Tasarki. 

To sztuczny zbiornik zasilany wodą ze źródeł. Pomost i piaszczyste plaże to wspaniałe miejsca na wypoczynek. Przy zbiorniku jest także scena wykorzystywana w czasie imprez plenerowych. Wszystkie obiekty łączą ścieżki spacerowe. Przejście całego terenu zajmuje około dwóch godzin. Są też altanki do grillowania, by wypoczynek stał się przyjemniejszy. Altanki, podesty i ścieżki wybudowane są z naturalnych materiałów. Dla zmotoryzowanych przygotowane są wygodne miejsca parkingowe.

 

Mstowskie Grodzisko   Gąszczyk w Siedlcu-Podlesiu

Pozostałość po grodzie albo osadzie obronnej w postaci kolistego (w podstawie) lub wielobocznego wzniesienia, zazwyczaj z zachowanymi śladami wałów drewniano-ziemnych. Na terenie dzisiejszej Polski grody budowane były w dwóch okresach: w późnej epoce brązu i wczesnej epoki żelaza (czasy kultury łużyckiej i kultury pomorskiej) oraz w okresie wczesnego średniowiecza (od schyłku VI w. n.e.).

Grodzisko Gąszczyk w Siedlcu-Podlesiu może stanowić znakomitą ilustrację obronnych walorów położenia wyżynnego. Okazałe wzgórze z zarysem obwałowań wznosi się na wysokość około 50 m nad doliną Warty. Ma ono formę cypla, stanowiącego zachodni kraniec rozleglejszego wzniesienia Chrapoń, ciągnącego się pomiędzy doliną Warty a drogą do Koniecpola. Z trzech stron stoki wzgórza są bardzo strome i trudno dostępne; tylko od wschodu możliwy jest łatwiejszy dostęp - poprzez łagodne obniżenie terenu między cyplem a kulminacją wysoczyzny. Domniemane grodzisko ma kształt nieregularny, przywodzący na myśl żelazko: po stronie zachodniej relikty obwałowań mają przebieg łukowaty, a po stronie wschodniej - prostoliniowy, z załamaniem pod katem prostym w części północno-wschodniej.

W centralnym punkcie majdanu wznosi się wysoki, metalowy krzyż na murowanym postumencie z kamienia. Forma obiektu wskazuje na to, że szczyt wzgórza został ufortyfikowany poprzez sztuczne oskarpowanie jego stoków i usypanie nad skarpą niskiego wału okrężnego, zwieńczonego przypuszczalnie częstokołem. Wysokość wału i sztucznej skarpy jest największa od strony możliwego zagrożenia, tj. od wschodu, oraz częściowo od północy i południa. Na powierzchni obwałowań występujące przepalone kamienie, stanowiące przypuszczalnie pozostałość po pożarze drewnianych elementów obronnych grodu. Znakomite pod względem obronnym usytuowanie domniemanego grodu mstowskiego na szczycie dostępnego wzgórza, pomiędzy rzeką , a drogą do przeprawy przez Wartę, dawało jego użytkownikom możliwość sprawowania kontroli nad przeprawą i prowadzącym przez nią szlakiem. Szczyt wzniesienia był przy tym świetnym punktem widokowym, umożliwiającym stałą obserwację rozległego obszaru przełomu Warty przez wzgórza pod Mstowem.

        

Legenda o skale miłości

We wschodniej części wsi Mstów nieopodal klasztoru, nad wodami Warty wznosi się charakterystyczna skałka zwana Skałą Miłosną. Według podań źródło bijące u jej stóp posiada właściwości lecznicze. Kiedyś ciężko chora kobieta miała podobno wysłać swoja córkę, aby przyniosła w dzbanku trochę cudownej wody. Zniecierpliwiona długim oczekiwaniem postanowiła jednak sama sprawdzić co się stało. Gdy nadeszła do źródła zobaczyła swą córkę w miłosnym uścisku z kochankiem. Ze złości zaklęła ich w stojąca do dziś skałę.

Warta dla kajakarzy
 

Atrakcją gminy Mstów jest przełom Warty. To jedno z piękniejszych i bardzo malowniczych miejsc na Jurze. Spokojna rzeka i piękne krajobrazy przyciągają turystów i miłośników spływów kajakowych. Część spływów rozpoczyna się przy Bramie Mirowskiej i kończy w Mstowie na wysokości zbiornika Tasarki. Doświadczeni kajakarze wybierają trasę około 30 km z Częstochowy do Skrzydlowa przez Jaskrów, Mstów i Rajsko.

Przygotowana jest także infrastruktura potrzebna kajakarzom. Jest przystań kajakowa koło mostu w Jaskrowie, prywatna przystań pana Henryka Dworaka we Mstowie oraz przystań w Kłobukowicach. Przystań w Kłobukowicach znajduje się tuż za mostem na rzece Warcie. Sąsiaduje z terenem rekreacyjnym, na którym organizowane są festyny. Przystań ma pomost pływający montowany na stałe podczas sezonu kajakowego, piaszczystą plażę, ławki i miejsce na ognisko.

                                                Przez obszar gminy przebiegają szlaki:

- p i e s z e:

Szlak Warowni Jurajskich - niebieski 154 km szlak turystyczny na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na której trasie leżą XIV wieczne strażnice obronne, których zasięgiem nie objął szlak Orlich Gniazd. Oba szlaki kilkakrotnie się krzyżują.

Szlak Jury Wieluńskiej - czerwony
106,5 km przebiega przez most   na                               Warcie - Wancerzów  klasztor - Cegielnię - Latosówkę - na skraj   Lasu  Chorzenickiego.

- k o n n e:

Szlak Konny Jury Wieluńskiej - pomarańczowy o długości 102 km. Trasa rozpoczyna się w Mirowie w TKKF Pegaz, wzdłuż Warty i malowniczych terenów jurajskich w pobliżu Przeprośnej Górki i lasów mirowskich. Biegnie między innymi przez Mstów, Kruszynę, Ważne Młyny, Wąsosz Kule, Załęcze Wielkie.

- r o w e r o w e:

Szlak Rowerowy "Zygmunta Krasińskiego" - zielony o długości 73,0 km, który biegnie przez Częstochowę Stary Rynek - Częstochowę Mirów - Siedlec - Mstów - Krasice - Wola Mokrzeska - Smyków - Osada Stawki - Rez. Wielki Las - Julianka PKP - Sieraków - Janów - Ponik - Złoty Potok - Ostrężnic - Suliszowice - Żarki - Osińska Góra - Myszków PKP

Szlak Rowerowy "Przełomu Warty" - żółty szlak o długości 31,5 km ciągnący się od Częstochowy Kręciwilk przez Słowik - Korwinów - Zawodzie - Dębowiec - Olsztyn - Kusięta - Brzyszów aż do Mstowa.

Szlak Rowerowy Olsztyński - czarny o długości 78,3 km zaczynający się w Częstochowie Mirów ,biegnący dalej przez Górę Osłona - Srocko - Małusy Wielkie - Żuraw - Lipnik - Osada Stawki - Święta Anna - Przyrów - Staropole - Sygontkę - Juliankę - Śmiertny Dąb - Kręciwilk -Częstochowa Raków PKP.

 

Mstowskie sady

Na terenie gminy Mstów sady zajmują ponad 200 ha. Dominują jabłonie. Najwięcej sadów znajduje się w Zawadzie, Wancerzowie i Siedlcu. Wiele zakładano już w okresie międzywojennym. Były odnawiane i unowocześniane. Teraz są bardzo dobrze prowadzone, a wielu sadowników może poszczycić się nagrodami i wyróżnieniami w konkursach regionalnych i ogólnopolskich. Na terenie gminy organizowane są imprezy promujące sady.


,,Bądź zdrów , jedz jabłka z gminy Mstów "

Klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich    

Najcenniejszym zabytkiem gminy Mstów jest kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich. Historia sakralnego kompleksu sięga XII wieku. Obecny późnobarokowy wygląd świątyni pochodzi głównie z XVIII wieku. Przylegający do kościoła od strony północnej klasztor zbudowano w XV wieku. Warowne mury z 9 basztami otaczające kościół i klasztor pochodzą z XVII wieku. Świątynia słynie z cudownego obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który w 2000 roku uroczyście koronowano. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich leży na wzgórzu należącym administracyjnie do wsi Wancerzów.